Εκτός από τα προφανή αποτελέσματα τι άλλες επιπτώσεις είχε το πραξικόπημα στην κυπριακή κοινωνία και την μετέπειτα ιστορία της Κύπρου;
Θα αρχίσω με την μοναδική θετική επίπτωση που ήταν κατά την γνώμη μου η εδραίωση της Δημοκρατίας. Όχι απλά με την επιστροφή του Μακαρίου και της νομιμότητας αλλά με το γενικό ξύπνημα των Κυπρίων στη δημοκρατικότητα, το διαχωρισμό των εξουσιών, την έννομη τάξη κλπ. Είμαστε βέβαια ακόμη μακριά από το ιδεώδες αλλά αν κάνουμε την σύγκριση πρίν/μετά θα δούμε τεράστια άλματα προόδου. Για παράδειγμα ο ρόλος του στρατού στην πολιτεία αλλά και στην συνείδηση του πολίτη. Η αλλαγή του εκλογικού συστήματος και οι τακτικές εκλογικές αναμετρήσεις καθώς και οι εναλλαγές ατόμων και πολιτικών συνασπισμών στην εξουσία ήταν αδιανόητες πρίν το '74.
Από την άλλη όμως το πραξικόπημα στιγμάτησε αυτή την ανανεωμένη δημοκρατία. Ο 'κλάδος ελαίας' του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου αποδείχθηκε μπούμερανγκ για τη δημοκρατία αφού από τη μία οι ένοχοι έμειναν ατιμώρητοι και από την άλλη η απουσία κάθαρσης διαιώνισε τη διχόνοια. Το τεράστιο βάρος της ατιμωρησίας και κατ' επέκταση της απόκρυψης της αλήθειας εμπόδίζει ακόμη και σήμερα τους ελληνοκύπριους από το να παρουσιάσουν ένα πραγματικά ενωμένο μέτωπο απέναντι στην Τουρκία. Οι προέδροι που ακολούθησαν τον Μακάριο όπως και οι υπόλοιποι πολιτικοί παράγοντες απέφυγαν επιμελώς να αγγίξουν το ζήτημα αφού από κομματικής/μικροπολιτικής απόψεως το ομιχλώδες τοπίο τους βόλευε (και τους βολεύει) μια χαρά.
Με κάποιο τρόπο το πραξικόπημα έγινε επίσης το χαλί κάτω από το οποίο η ελληνοκυπριακή κοινότητα έκρυψε τη βρωμιά της. Ο Μακάριος και η διακυβέρνησή του έγιναν οι ιερές αγελάδες της κυπριακής ιστορίας. Υπήρχε έλλειμμα δημοκρατίας στη νεαρή Κυπριακή Δημοκρατία; Υπήρχαν παραστρατιωτικές ομάδες υπό τον έλεγχο του προέδρου ή υπουργών; Λειτουργούσε η αστυνομία ως προστάτης του πολίτη ή ως όργανο επιβολής; Αληθεύουν τα όσα λέγονται περί του σχεδίου 'Ακρίτας'; Όλα αυτά ήταν αποτέλεσμα της πολιτικής του Μακαρίου, των πολεμίων του ή και του πολιτικού περιβάλλοντος γενικά την ψυχροπολεμική εκείνη περίοδο;
Η τουρκική εισβολή έκανε κάτι παρόμοιο για τη σχέση μας με τους τουρκοκύπριους. Μας σταμάτησε και μας σταματά ακόμη από το να ψηλαφίσουμε τα προβλήματα που προϋπήρξαν της εισβολής. Τηρήσαμε τις υποσχέσεις που δώσαμε με την υπογραφή των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου; Δώσαμε την ευκαιρία στην νεοσύστατη δημοκρατία μας να λειτουργήσει για το καλό όλων των Κυπρίων ή την βλέπαμε σαν ένα ενδιάμεσο σταθμό προς την Ένωση;
Πολλοί διαβάζοντας αυτή την ανάρτηση θα πουν: Ο Παύλος επικρίνει τον Μακάριο άρα επικροτεί το πραξικόπημα, επικρίνει την ελληνοκυπριακή κοινότητα άρα αποενοχοποιεί την Τουρκία... Εύκολα συμπεράσματα που χρησιμοποιούνται κατά κόρον από πολιτικούς κάθε απόχρωσης και απομακρύνουν τη συζήτηση από την ουσία των πραγμάτων.
Η ουσία όμως είναι ότι μόνο η αλήθεια και η κριτική ανάλυση της ιστορίας θα φέρει την κάθαρση και μόνο όταν γίνει το ίδιο και από την τουρκική πλευρά θα μπορέσουμε όλοι μαζί να προκόψουμε στη Χώρα που λέγεται Κυπριακή Δημοκρατία.
Παυλο, εκανα ανάλογες σκέψεις αυτες τις μέρες κι εγω. Νιωθω ξεγελασμένος και χωμενος σε ενα βαθυ σκοταδι μιας αγνοιας της συγχρονης μας ιστοριας. Δεν πιστευω ότι θα υπάρξει κάποια αντιδραση όπως την περιγραφεις στο τέλος. Θα ήταν μια ανόητη και κενου περιεχομενου αντίδραση.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤι μένει πίσω απο τα συνθηματα ενθεν κι ενθεν; Βασικα τίποτα ουσιαστικο. Μονο η πόρωση και διχόνοια όπως την περιγράφεις. Η ιστορία μας ειναι στην καλύτερη περίπτωση μια οικεγενειακή αφήγηση, χωρίς αναγωγή στη συλλογικότητα. Και ειναι πραγματικά κριμα που κανεις δεν θελησε να αγγίξει τις πληγές αυτες. Μολις σκέφτηκα ότι ίσως η συνολικη αντιμετωπιση του προβλήματος, όπως την περιγράφεις, δεν ειναι ενα μεμονωμενο περιστατικό. Νομιζω δειχνει και μια γενικοτερη προσεγγιση της κοινωνιας μας. Το να περάσουμεν ως παρα τζει, το να χωνεις κατω που το χαλι το προβλημα, χωρις να θελεις να το αντιμετωπίσεις. Δεν το βιώνεις και σε καθημερινο επίπεδο στην κοινωνία, οχι ως αποκλειστική, αλλά σίγουρα ως μια κυρίαρχη συμπεριφορά;
Σε χαιρετω
Νικολας
Δεν ξέρω πως εδραιώθηκε η δημοκρατία μετά το πραξικόπημα όπως λες. Αντιλαμβάνομαι όμως πως εννοείς περισσότερο την ύφεση στη δράση των παραστρατιωτικών ομάδων παρά την ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών που δεν υπήρξε ποτέ. Και σιγά δηλαδή να μην επιδίωκε κάτι τέτοιο ο Μακάριος. Αν υπήρχε κάτι που ενισχύθηκε ήταν το κατεστημένο, η διαφθορά και οι αυταπάτες. Αν δεν είχαμε τις τελευταίες, θα οδηγούσαμε τουλάχιστον όχι μόνο τους πραξικοπηματίες στο δικαστήριο αλλά και τον ίδιο τον Μακάριο που διενήργησε το πρώτο πραξικόπημα το 63.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολύ ενδιαφέρουσα ανάρτηση. Αντί των απίστευτα ανιαρών και επαναληπτικών εκπομπών που ακούμε για 35 χρόνια, θα ήταν καλό αν ρωτούσε κανένας ευφυής δημοσιογράφος ένα από τους χαρισματικούς μας πολιτικούς να αναφερθεί σε αυτά τα ζητήματα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΓιατί όμως να μπουν στα δύσκολα, είτε οι μεν είτε οι δε;
Είναι όμως αλήθεια πως η 15η Ιουλίου λειτούργησε ως επανεκκίνηση για πολλά πράγματα. Αλλα καλά, άλλα κακά.
Νικόλα,
ΑπάντησηΔιαγραφήΤην αντίδραση την περιέγραψα όχι γιατί την φοβόμουνα αλλά για να απεικονίσω την κλασική αντμετώπιση των πολιτικών και τωμ ΜΜΕ σε τέτοιες 'επικίνδυνες' τοποθετήσεις. Όσο για την συμπεριφορά αυτή της κοινωνίας συμφωνώ, είναι κυρίαρχη σε όλα σχεδόν τα επίπεδα, από ζητήματα όπως την οικογενειακή βία ή την ομοφυλοφιλία μέχρι και τα καρτέλ των καυσίμων και των τροφίμων. Εγώ σε όλα αυτά βλέπω τον ραγιαδισμό, όπως τον περιέγραψα και σε προηγούμενες αναρτήσεις. Ο Κύπριος είναι ακόμη τρομοκρατημένος από τις ευθύνες που φέρνει μαζί της η αυτοκυβέρνηση και θυσιάζει πολλές φορές τις ελευθερίες του για αυτό το λόγο.
Αντιπολιτευόμενε,
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ δημοκρατία εδραιώθηκε γιατί απλά δεν υπήρχε η προσωπικότητα που θα μπορούσε να πάρει τη θέση του Μακαρίου. Κανένας πολιτικός δεν είχε πλέον τη δυνατότητα να ασκεί τον απόλυτο έλεγχο που είχε ο Μακάριος, άρα αναγκαστικά εκδημοκρατικοποιηθήκαμε κάπως.
Ίσως το γεγονός που άλλαξε τα δεδομένα να μην ήταν τόσο το πραξικόπημα και η εισβολή αλλά ο θάνατος του Μακαρίου. Αν ζούσε μέχρι σήμερα είμαι σίγουρος ότι θα ήταν ακόμη πρόεδρος και θα ηγείτο των πατριωτικών δυνάμεων σε στυλ Φιντέλ.
Πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση...
ΑπάντησηΔιαγραφήΈχω τύχει προσωπικής επίθεσης, επειδή εξέφρασα τα ίδια ερωτήματα όπως στην ανάρτηση σου, από ακραίους και τυφλωμένους αριστερούς και δεξιούς που προσπαθούν να κρατήσουν "άθικτη" την "αλήθεια" με την οποία βολεύτηκαν τόσα χρόνια. Το πραξικόπημα και η εισβολή έγιναν πράγματι τα χαλάκια, κάτω από τα οποία κρύβουν ακόμη πολλοί τα ανοσιουργήματα τους...
Τα χρόνια όμως, περνάνε κι οι νέες γενιές θα κρίνουν αποστασιοποιημένα και νηφάλια τα λόγια και τα έργα των πρωταγωνιστών της εποχής, είτε τους αρέσει, είτε όχι...