Ειναι δυσκοίλιες οι αγορές;

Παίρνω τη σκυτάλη από τον Γρηγόρη.

Οι αγορές έχουν προσωποποιηθεί ή τουλάχιστον αυτή είναι η αντιμετώπισή τους από τα ΜΜΕ και τους πολιτικούς. Από μια άποψη η προσωποποίηση έχει νόημα αφού όι αγορές υπονοούν ομάδες ανθρώπων που αντιδρούν ανάλογα με το περιβάλλον τους.
Η προσωποποίηση όμως υπονοεί μια ανθρώπινη προσωπικότητα. Οι αγορές παρουσιάζουν συμπεριφορές απόλυτα ανθρώπινες όταν περιγράφονται σε εμάς με λέξεις όπως "ανήσυχες", "ανασφαλείς", "ανακουφισμένες" κλπ.

Εδώ βρίσκω το πρώτο πρόβλημα. Οι αγορές μάλλον σαν ζώα συμπεριφέρονται παρά σαν άνθρωποι. Αν προσέξουμε καλύτερα τις λέξεις που χρησιμοποιούνται θα δούμε ότι περιγράφουν καλύτερα μια αγέλη άγριων ζώων παρά μια ομάδα νοήμονων όντων. Η κάθε τους ενέργεια οδηγείται από ένστικτο να κινηθούν προς το κέρδος και μακριά από τη ζημιά. Από τους υπολογισμούς τους λείπει το όποιο συναίσθημα, ή η όποιαδήποτε άλλη διεργασία αναπτύσσει μια ανθρώπινη προσωπικότητα όταν παίρνει μια απόφαση.
Άρα η περιγραφή των αγορών με ορισμούς που χαρακτηρίζουν μια ανθρώπινη προσωπικότητα είναι λανθασμένη και παραπλανητική. Ούτε ανησυχούν, ούτε ανακουφίζονται, ούτε ανασφάλειες έχουν ωσάν να ήταν έφηβοι με στομαχικές διαταραχές. Είναι μια κοινωνία κατασκευασμένη από τους ανθρώπους για να μπορούν οι ανθρώποι να συμπεριφέρονται σε αυτές με τρόπο που οι κανόνες της "κανονικής" κοινωνίας δεν επιτρέπουν.

Έτσι φτάνουμε στο δεύτερο και μεγαλύτερο πρόβλημα. Οι αγορές θεωρούνται από πολλούς και κυρίως από αυτούς που παίρνουν αποφάσεις ως κάτι που είναι εκτός και υπεράνω της κοινωνίας. Πρωθυπουργοί, βασιλείς και στρατηγοί παραδέχονται ότι όχι μόνο είναι αδύνατο να χειραγωγήσουν τις αγορές αλλά και αθέμιτο. Αδιανόητο. Οι αποφάσεις τους οδηγούνται μεν από τις κινήσεις των αγορών, μπορούν να επηρεάσουν τις αγορές προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση αλλά δεν μπορούν να τις χειραγωγήσουν. Οι αγορές κάνουν αυτό που κάνουν και επιφέρουν τα όποια αποτελέσματα στην κοινωνία χωρίς να μπορεί ή να επιτρέπεται να γίνει το αντίθετο.

Οι ηγέτες των κρατών θυσιάζουν την ευημερία των πολιτών για να κατευνάσουν τις αγορές με το δικαιολογητικό ότι έτσι θα ευημερήσουν οι πολίτες. Πρέπει να δώσουμε στις αγορές αυτό που θέλουν για να μας ανταποδώσουν αυτές με την ευημερία που ζητούμε.

Σας θυμίζει κάτι;

Όπως σήμερα η πολιτική εξουσία δρα ως διαμεσολαβητής μεταξύ πολιτών και αγορών στο παρελθόν δρούσε ως διαμεσολαβητής μεταξύ Θεού και ανθρώπων. Οι αγορές τείνουν να πάρουν την ουσία θεότητας την οποία η κοινωνία οφείλει να κατευνάσει.

Όπως δεν δέχομαι την θεοποίηση των αγορών απορρίπτω και την δαιμονοποίηση τους. Πιστεύω όμως ότι η ανθρωπότητα πρέπει να βρεί τον τρόπο να βάλει τις αγορές σε ένα πιο ανθρώπινο πλαίσιο όπου θα εξυπηρετούν την κοινωνία και όχι να την καταδυναστεύουν. Ένα πρωτο βήμα θα ήταν να τους δώσουμε ταυτότητες του πραγματικού κόσμου. Να αρχίσουμε δηλαδή να μιλούμε για επενδυτές αντί για αγορές και να βάλουμε αυτούς τους επενδυτές στην δημόσια σφαίρα της κοινωνίας.